Tiết mục múa Chăm của nghệ sĩ, diễn viên Nhà hát tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh (nay thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Đà Nẵng) phục vụ du khách ở Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng. Ảnh: Ngọc Hà 

 

Mang di sản đến gần du khách

 

Đến nay, Nhà hát Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh (nay thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Đà Nẵng) có nhiều chương trình nghệ thuật đặc sắc được xây dựng riêng để phục vụ du lịch. Show diễn “Hồn Việt” mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống Việt Nam và vùng đất Quảng Nam - Đà Nẵng.

 

“Hồn Việt” bao gồm 7 tiết mục được dàn dựng công phu như hòa tấu đàn đá “Cội nguồn”, hoạt cảnh “Ngày hội quê tôi”, độc tấu đàn bầu, múa Apsara “Trăng trên tháp cổ”, trích đoạn “Nguyệt Cô hóa cáo”… Bên cạnh đó, “Trầm tích sông Hàn” là câu chuyện dài về Đà Nẵng, miền Trung, giới thiệu về nghệ thuật bài chòi, cảm hứng lấy từ hoạt động ra khơi điệu hò bả trạo của những người dân biển.

 

Không chỉ “sáng đèn” tại rạp, các nghệ sĩ, diễn viên còn chủ động lan tỏa nghệ thuật đến công chúng bằng nhiều hình thức linh hoạt: mang tuồng xuống phố, diễn phục vụ du khách tại Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng với chương trình “Con đường di sản” hay tham gia các sự kiện xúc tiến du lịch. Trong đó, chương trình “Tuồng xuống phố” nằm trong chuỗi hoạt động văn hóa - lễ hội hai bờ sông Hàn đã trở thành điểm hẹn quen thuộc. Trung bình mỗi năm, đơn vị tổ chức từ 15 đến 24 buổi diễn, mỗi buổi thu hút khoảng 500 - 700 lượt khán giả, tạo nên một điểm nhấn văn hóa thú vị cho du lịch Đà Nẵng.

 

Nghệ sĩ Thái Văn Nga (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Đà Nẵng) chia sẻ: “Trong những lần tham gia biểu diễn tại sân bay hay các sự kiện quảng bá, các tiết mục hô hát bài chòi, hòa tấu nhạc cụ dân tộc, múa Chăm, trích đoạn tuồng… luôn được du khách hào hứng đón nhận. Đó không chỉ là âm nhạc, là diễn xướng mà là tiếng nói, là tâm hồn người Đà Nẵng hòa nhập vào dòng chảy cuộc sống đương đại”.

 

Đổi mới để thu hút khách

 

Dù đạt được những tín hiệu tích cực từ các sân khấu mở, nhưng một thực tế mà những người làm nghề thừa nhận là các chương trình nghệ thuật truyền thống vẫn chưa thực sự thu hút được lượng lớn du khách chủ động tìm đến nhà hát.

 

NSND Phan Văn Quang, Trưởng đoàn Nghệ thuật Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh cho biết, việc sáp nhập Nhà hát Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh và Đoàn Ca múa nhạc Đà Nẵng (thành lập Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Đà Nẵng) đã giúp tập trung nguồn lực, nghệ sĩ, nhạc công, đạo diễn, từ đó đa dạng hóa và nâng cao chất lượng chương trình. Tuy nhiên, bài toán khán giả vẫn là trăn trở lớn. “Làm thế nào thu hút người dân và du khách đến với nhà hát vẫn là điều đau đáu của anh em nghệ sĩ. Bởi chính khán giả là nguồn sinh khí, là động lực lớn nhất để nghệ thuật truyền thống sống được trong đời sống hôm nay”, NSND Phan Văn Quang bày tỏ.

 

Trao đổi về định hướng sắp tới, bà Nguyễn Thị Hương, Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Đà Nẵng cho biết, nhà hát đang nỗ lực nghiên cứu, cải tiến phong cách biểu diễn để đáp ứng thị hiếu công chúng, nhất là giới trẻ. Bà Hương cho hay: “Tôi kỳ vọng biến không gian nhà hát thành một điểm đến văn hóa phức hợp. Ngoài sân khấu lớn biểu diễn các vở tuồng, dân ca, chúng tôi sẽ hình thành các sân khấu nhỏ (mini-stage) để trình diễn trích đoạn, hô hát bài chòi, múa Chăm, hòa tấu với quy mô gọn nhẹ, tăng tính tương tác. Bên cạnh đó là các hoạt động trải nghiệm như vẽ mặt nạ tuồng, trưng bày sản phẩm, tạo các điểm check-in văn hóa…”.

 

Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Đà Nẵng, trong tương lai, nếu khu vực xung quanh hình thành phố đi bộ, đơn vị sẽ tổ chức biểu diễn ngay tại không gian mặt tiền nhà hát để tương tác trực tiếp với dòng khách du lịch. Tuy nhiên, để những kế hoạch dài hạn này thành hiện thực, bên cạnh nỗ lực tự thân của nghệ sĩ, rất cần sự chỉ đạo, đầu tư và cơ chế hỗ trợ quyết liệt hơn nữa từ thành phố và các sở, ngành liên quan.

 

 

 

Tiết mục biểu diễn trong chương trình "Tuồng xuống phố" ở bờ đông cầu Rồng thu hút đông đảo người dân và du khách. Ảnh: Ngọc Hà

 

Hướng đến mô hình “kinh doanh trải nghiệm văn hóa”

 

Ông Nguyễn Như Nam, Tổng Giám đốc Công ty CP Vietnam Travelmart nhìn nhận, các quốc gia trên thế giới đều ưu tiên giới thiệu nghệ thuật truyền thống đến khách du lịch. Họ đã cố gắng hiện thực hóa nghệ thuật truyền thống bằng sản phẩm du lịch gần gũi, kết hợp công nghệ âm thanh, ánh sáng hiện đại, ngôn ngữ quốc tế... khiến cho loại hình này trở nên dễ hiểu, ấn tượng và tạo nên sự hứng khởi cho du khách.

 

Để làm được điều này bắt buộc phải xã hội hóa, cần nhà đầu tư tâm huyết, có nguồn lực đủ lớn và sự hỗ trợ của chính quyền về quy mô không gian, vị trí và cả chính sách liên quan khác kết hợp với công nghệ thì mới trở thành một sản phẩm du lịch văn hóa hấp dẫn mà khi đến xem du khách phải ngạc nhiên về thích thú. Mô hình này các địa phương của Trung Quốc đang làm rất tốt và rất thành công.

 

Ông Nguyễn Ngọc Thiện, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Lữ hành quốc tế Hải Vân Cát cho rằng xu hướng trải nghiệm văn hóa đang ngày càng gia tăng và nghệ thuật truyền thống là một trong những yếu tố hấp dẫn nhất đối với du khách quốc tế và nội địa khi đến Việt Nam, đặc biệt là Đà Nẵng. Những nỗ lực mà thành phố Đà Nẵng đã và đang thực hiện trong việc đưa nghệ thuật truyền thống đến gần hơn với du khách là những bước đi chiến lược và kịp thời. Tuy nhiên, các hoạt động này chủ yếu mang tính trình diễn giới thiệu (teaser), chưa phải là sản phẩm du lịch hoàn chỉnh, có chiều sâu và tạo ra doanh thu bền vững.

 

Để trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, các đơn vị nghệ thuật truyền thống cần nâng cấp sản phẩm, chuyên nghiệp hóa sản phẩm, đầu tư kịch bản và dàn dựng. Không chỉ biểu diễn mà phải kể một câu chuyện liên quan đến Đà Nẵng/miền Trung. Ví dụ: dựng lại các trích đoạn tuồng nổi tiếng nhưng với thời lượng ngắn (30 - 45 phút), lồng ghép phụ đề đa ngôn ngữ, và sử dụng công nghệ ánh sáng, âm thanh hiện đại.

 

Đồng thời, các đơn vị phải tạo không gian trải nghiệm cao cấp, biến nhà hát hoặc các địa điểm biểu diễn thành một “bảo tàng sống” (living museum) để du khách đa dạng hóa hình thức trải nghiệm. Chẳng hạn, các hoạt động workshop trải nghiệm, mở các lớp học ngắn (1-2 giờ) về hóa trang tuồng, học hát bài chòi, tập múa Chăm cơ bản. Đây là sản phẩm có giá trị cao, thu hút du khách muốn tìm kiếm trải nghiệm “hòa mình vào” văn hóa; kết hợp ẩm thực (dine & show), tổ chức các buổi tối nghệ thuật kết hợp ẩm thực truyền thống địa phương tại các địa điểm lịch sử hoặc không gian nghệ thuật độc đáo.

 

Về phía ngành du lịch, cần đưa vào chuỗi giá trị du lịch, xây dựng gói tour chuyên đề, thay vì chỉ là một điểm dừng chân, nghệ thuật truyền thống phải được tích hợp thành chủ đề chính của các tour như “Hành trình di sản văn hóa miền Trung”, “Đà Nẵng - Thành phố của những điệu múa và lời ca”...

 

“Để nghệ thuật truyền thống Đà Nẵng trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, cần chuyển từ hình thức “giới thiệu văn hóa” sang “kinh doanh trải nghiệm văn hóa” một cách bền vững, có chiều sâu và khả năng tạo ra doanh thu cao. Sự hợp tác giữa nhà hát, nghệ nhân và doanh nghiệp lữ hành là chìa khóa thành công”, ông Thiện chia sẻ.

 

Ngọc Hà